Toàn cảnh Phiên thảo luận về Dự án Luật Dân quân tự vệ (sửa đổi)
Nội dung về Ban Chỉ huy quân sự cấp xã, thôn đội trưởng được quy định tại Điều 20 của dự án Luật. Theo đó, “Ban chỉ huy quân sự cấp xã là cơ quan thường trực công tác quốc phòng ở cấp xã, thành phần gồm: Chỉ huy trưởng là công chức cấp xã; trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, tình trạng chiến tranh chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự cấp xã do sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam đảm nhiệm; Chính trị viên do Bí thư cấp ủy cấp xã đảm nhiệm; Chính trị viên phó do Bí thư đoàn cấp xã đảm nhiệm; Phó chỉ huy trưởng là người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.”
Thẩm tra nội dung này tại phiên họp, Ủy ban Quốc phòng và An ninh nêu rõ, một số ý kiến của thành viên Ủy ban còn băn khoăn về quy định “…trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, tình trạng chiến tranh Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự cấp xã do sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam đảm nhiệm” tại điểm a khoản 1, vì hiện theo Luật Công an nhân dân thì Công an xã, thị trấn đang được xây dựng chính quy (Trưởng Công an xã có cấp bậc quân hàm cao nhất là Trung tá). Do đó, đề nghị nghiên cứu quy định Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự cấp xã là sĩ quan Quân đội đảm nhiệm ngay từ thời bình cho tương thích với Công an xã để kịp thời đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ khi có tình huống xảy ra; đồng thời bảo đảm công bằng về chế độ, chính sách giữa Công an xã và Ban chỉ huy quân sự cấp xã. Bên cạnh đó đề nghị cần quy định cụ thể hơn về chức năng, nhiệm vụ của Ban chỉ huy quân sự cấp xã và sắp xếp các nội dung theo hướng: tham mưu, chủ trì, phối hợp và tổ chức thực hiện.
Theo Ủy ban Quốc phòng và An ninh, việc quy định Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự cấp xã là sĩ quan Quân đội ngay từ thời bình là vấn đề lớn, vì sẽ tăng biên chế, kinh phí bảo đảm… nên đề nghị Ban soạn thảo cần nghiên cứu và báo cáo cụ thể về vấn đề này. Trường hợp cần quy định vấn đề này trong dự thảo Luật thì báo cáo xin ý kiến cấp có thẩm quyền.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách Nguyễn Đức Hải phát biểu
Đưa ra quan điểm tại Phiên thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải nhất trí với quy định Chỉ huy trưởng của Ban quân sự xã, phường phải khác với Công an. Vì Công an là lực lượng chính quy từ trên xuống dưới, nhưng xã, phường thì công chức cấp xã, Chỉ huy trưởng do xã chủ động, không thể là sỹ quan quân đội điều xuống. Thực chất Công an huyện, Công an thành phố khác với Ban chỉ huy quân sự huyện, thành phố. Do đó, việc phát sinh trong đời sống hàng ngày với dân liên quan đến Công an nhiều hơn, cho nên việc khác nhau giữa 2 lực lượng này hoàn toàn bình thường.
Cho ý kiến tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân chỉ ra rằng, hiện tại chỉ huy lực lượng quân sự cấp xã là công chức xã, nhưng khi tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, tình trạng chiến tranh thì Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự cấp xã do sĩ quan quân đội nhân dân đảm nhiệm. Vấn đề này chưa thật sự rõ ràng về trách nhiệm pháp lý, do đó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Luật sửa đổi cần thiết kế cần chặt chẽ, rõ ràng hơn về nội dung này.
Bày tỏ quan điểm tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ phân tích, trần quân hàm cấp xã Công an là Trung tá, không có lý do gì để một Xã đội trưởng chỉ là một công chức bình thường. Vậy thực hiện công tác tác chiến phòng thủ, xây dựng lực lượng, chỉ huy tác chiến như thế nào? Vấn đề này chúng ta đã có thực tế ngay từ thời kỳ kháng chiến chống Pháp đến chống Mỹ ở các cấp từ tỉnh, xã, huyện. Quân sự bao giờ cũng là lực lượng chủ yếu để tham mưu và tổ chức thực hiện tác chiến phòng thủ, đánh địch. Lực lượng này phải xây dựng ngay từ thời bình chứ không phải khi chiến tranh xảy ra rồi đưa vào bắt họ làm Xã đội trưởng. Ngay trong thời bình, nhất là đối với các xã vùng biên giới, hải đảo, chiến tranh rình rập chưa biết xảy ra lúc nào mà chỉ để cho Xã đội trưởng là công chức xã, trong khi đó Công an lại là chính quy, là Trung tá. Vậy mối quan hệ giữa 2 đồng chí này như thế nào, cấp ủy ra sao? Vấn đề này phải nghiên cứu kỹ, chặt chẽ để đảm bảo tương quan giữa 2 lực lượng để Xã đội trưởng hoàn thành nhiệm vụ của mình là tham mưu chỉ huy về tác chiến.
Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ nêu rõ, nội dung về Ban Chỉ huy quân sự cấp xã, thôn đội trưởng được quy định tại Điều 20 là điểm tương đối vướng, khó khăn; đề nghị nghiên cứu phương án khả thi và đảm bảo vai trò, vị trí, chức năng nhiệm vụ của lực lượng này. Đồng thời cần rà soát lại quy định về bố trí kiêm nhiệm các vị trí không chuyên trách để đảm bảo tính thống nhất trong toàn hệ thống./.